در دنیای مدرن، زندگی بشر به طور گسترده در فضاهای داخلی سپری می شود. ما ممکن است فضای بیرون را برای هوای آزاد و آسمان باز یا برای خلاصی از چاردیواری داخلی، دوست داشته باشیم اما علاقه افراد به بیرون ماندن، این حقیقت را نشان می دهد که بخش عمده ای از زندگی ما در فضاهای داخلی سپری می شود. ما اغلب، در خانه، آپارتمان یا یک اتاق زندگی می کنیم؛ می خوابیم، می پزیم، می خوریم، حمام می کنیم و وقت آزاد خود را در خانه ای که شامل فضای داخلی است، می گذرانیم. کار نیز در اداره، کارخانه یا فضاهای خاصی مثل بیمارستان، تالار کنسرت، موزه، مدرسه، کالج و سایر فضاها از این دست انجام می شود. دانشمندان حضور بشر روی زمین را حدود یک میلیون و هفتصدهزار سال تخمین می زنند. جزئیات رخدادها و پیشرفت های ثبت شده که ما آن را «تاریخ» می نامیم، تنها به شش یا هفت هزار سال پیش برمی گردد. نظرات زیادی درباره اینکه «مردم کی و کجا استفاده از سرپناه را آموختند؟» و یا «اولین خانه ها چگونه بودند؟» وجود دارد. پناهگاه های اولیه، فضای داخلی جهت تأمین آسایش ساکنان را به وجود آوردند و این فضاهای داخلی، زندگی ساکنانش را تحت تأثیر قرار داد. طراحی فضاهای داخلی، حرفه ای باشد یا نه، جنبه ای غیرقابل اجتناب از زندگی است. دنیای مدرنی که ما آن را می شناسیم، علاوه بر قلمرو خانه خودمان، شامل خانه دوستان و بستگان، دفاتر، فروشگاه ها، رستوران ها، مدارس، بیمارستان ها، انواع وسایل نقلیه و سایر مکان ها می شود.
واضح است که مردم در گذشته تجربه زندگی بسیار متفاوتی داشتند چرا که در مکان هایی متفاوت از آنچه که امروز رایج است، سکونت داشتند. تصور یک لحظه از زندگی ای کشاورز قرون وسطایی در مزرعه، شوالیه در قلعه، راهبی در صومعه، اشراف زاده و بانو در عمارتی قرن هفدهمی یا زندگی خانواده ای در یک خانه شهری در دوره ویکتوریا، الگوی های زندگی مبتنی بر فضاهای گذشته را به یاد می آورد. زندگی گذشتگان متأثر از جنبه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر دوره بود و این نیروها تأثیر زیادی روی محیط مصنوع داشتند.
مطالعه طراحی داخلی، پیشرفت و تغییرات آن در طول تاریخ، مسیر مفیدی است هم برای بررسی گذشته و هم برای درک منطقی فضاهایی که در زندگی مدرن استفاده می شوند. از طراحان داخلی حرفه ای انتظار می رود که به مطالعه تاریخ طراحی بپردازند تا تجربه های نهفته در «سبک ها» را فراگیرند؛ نام و ماهیت همکاری افرادی را که مؤثرترین و جالب ترین دستاوردها در طراحی داشتند، بدانند. فضاهای داخلی که افراد آرزوی دیدن آنها را دارند در جهان پراکنده و دسترسی به آنها با سختی هایی همراه است؛ لذا ضروری است تا با مراجعه به عکس ها و شرح ها و به طور روزافزون، فیلم، تلویزیون و اینترنت به بینشی در ساخته شده توسط انسان تاریخ فضاهای داخلی دست یابیم. تعداد محدودی کتاب با این موضوع و با این تأکید وجود دارند که می توانند تاریخچه درست و قابل درکی از طراحی فضاهای داخلی به صورت منسجم ارائه دهند.

هدف این کتاب، بررسی پایه ای تاریخچه شش هزار ساله افراد و فضای عمومی در حجمی منطقی است. بهبود چنین کتابی به ناچار با پیچیدگی هایی همراه است. فضای داخلی همانند نقاشی یا مجسمه، به طور مجزا وجود ندارد بلکه به نوعی داخل پوسته ای، کلبه ای، ساختمانی یا حتی کشتی و هواپیمایی قرار می گیرند. همچنین با محدوده بزرگی از اشیا و محصولات انسان ساخت پر می شوند؛ تجهیزات روشنایی، مبلمان، منسوجات و برخی از مواقع آثار هنری. این بدان معنی است که طراحی داخلی زمینه ای با مرزهای نامشخص است و با حوزه های هم قلمرو خود مانند ساخت و ساز، معماری، هنر، صنعت و تکنولوژی های گرمایشی-سرمایشی، تهویه مطبوع، روشنایی، آب و تجهیزات تصفیه و همه آن چه را که امروزه «طراحی تولید» نامیده می شود در قالب لوازم و تجهیزات، هم پوشانی هایی دارد. تعداد فضاهای داخلی ایجاد شده در طول تاریخ بی شمارند؛ حتی اگر فقط فضاهای داخلی معاصر موجود را در جامع، با حوزه در نظر بگیریم. نویسنده با یک تاریخ گسترده ای از انتخاب ها درباره آنچه که شامل و آنچه که مستثنی است، مواجه می گردد. هیچ دو نویسنده ای در این زمینه، انتخاب ها و تصمیمات یکسانی نخواهند داشت و مطالب آورده شده در این کتاب، انتخاب های این نویسنده بر اساس موضوعات ذیل است:

۱. فضاهای داخلی از ساختارهایی که آنها را دربرگرفته، جدایی ناپذیرند و این بدان معناست که طراحی داخلی به طور غیرقابل تفکیک به معماری متصل و تنها با در نظر گرفتن معماری زمینه قابل مطالعه است.
۲. به علت وسعت جغرافیایی و گستردگی و پراکندگی طراحی های بشری، تأکید این کتاب به غرب محدود شده؛ طرح هایی که پیشینه و منشأ تاریخی پیدایش آن آمریکا و اروپا است.
‬ ۳. ‬انتخاب فضاهای ‬‬داخلی جهت بحث و بررسی به ‬پذیرش معیارهای مشخصی‬ نیاز ‬دارد. ‬مثال های ‬انتخاب ‬شده درکتاب‬ ‬یا ‬از نظر زیبایی شناسی شاخص اند یا ‬زمان و مکان خاصی ‬در تاریخ را‬ نمایش می دهند.‬ ‬برخی ‬از مثال ها‬ ‬به قدری مشهورند که‬ الزاما دربرگرفته می شوند (برای مثال ‬پانتئون در ‬رم و کلیسای ‬جامع شارتر)، دیگر ‬نمونه‬ ها نیز به علت نگهداری خوب‬ غیرمعمول ‬در گذر زمان‬ ‬یا ‬به علت نمایش کار طراحانی ‬خاص، مهم یا قابل ‬توجه، ‬ارائه شده ‬اند.‬ ‬در این میان علاوه ‬بر ‬بررسی ‬نمونه های ‬مهم ‬و ‬شناخته ‬شده، به ‬طرح‬ های ‬«متداول» بومی در ‬دوره‬ های تاریخی ‬توجه شده ‬است.
۴. در این کتاب به فضاهای محصور مثل ویرانه ها، مکان های باستانی و حیاط ها باز محصور توسط ساختمان توجه کافی نشان داده شده است. اگر چه که سقف آنها آسمان است و فضاهایی مشخصا داخلی نیستند.
۵. نقل و قول هایی از منابع اولیه در کادرهایی مشخص به نام «دیدگاه» با ذکر شماره فصل قرار داده شده اند که برخی از نقطه نظرات دیدگاه معاصر را در مورد دوره های خاص ارائه می دهند. خواننده تشویق می شود که بحث های بیشتر ها، مثال ها، پرسوناژها و موضوعات درباره دور ه وابسته به آنچه حس کنجکاوی و وسعت علاقه وی اجازه می دهد، جستجو کند. کتاب شناسی فراهم شده، راهنمایی است به کتاب هایی که محدوده وسیعی از موضوعات طراحی داخلی را ارائه کرده اند.
یقینا دیدن فضاهای مورد علاقه بهتر از هر چیز دیگری است اما در حالی که زمان و هزینه، چنین بازدیدهایی را برای اغلب خوانندگان محدود می کند، دیدن برخی نمونه های در دسترس، محدودیت های هر کتاب را جبران و تجربه ای غنی تر از واقعیت های فضای داخلی ارائه می کند.

♦ مـقدمه ویرایش چهارم: (آخرین ویرایش نسخه اصلی کتاب)

جان پایل، پنج دهه سابقه فعالیت به عنوان نویسنده، معلم و طراحی قابل اعتماد را دارد. مواجه با این چالش عظیم؛ ویرایش یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین کتاب های او (از میان ۱۲ کتابش) برای من اصلا ساده نبوده است.
روایت جان از تاریخ معماری و طراحی از همان اولین نوشته هایش دقیق و خواندنی است و تنها گاهی نیاز به اضافاتی دارد. بسیاری از مطالب، مربوط به شرکت های حقوقی است که دیگر فعالیت ندارند و یا معماران و طراحانی که زنده نیستند. آشکارترین تغییر، شامل جایگزینی بسیاری از عکس های سیاه وسفید با نسخه های رنگی شان و اضافه کردن تصاویر بیشتر است. اصلاحات محتوایی نیز بیشتر مربوط به فصل های آخر و معاصرتر است: اضافه کردن اطلاعاتی مربوط به دهه های آخر قرن ۲۰ م. که از فاصله بیشتر و از امروز، بهتر دیده می شدند؛ پروژه هایی که بیشتر از گذشته و زمان ساختشان مهم جلوه می کردند اضافه شده و طراحانی نیز از متن اصلی حذف شده اند.
در سال های اخیر، تغییرات اجتماعی و رشد بی نظیر تکنولوژی، دنیا را تغییر داده است؛ انفجاری از طرح های جدید و دگرگونی در روش هایی که بر اساس آن طراحی، شکل گرفته است. معماری و طراحی داخلی، از این پس به عنوان موضوعاتی اخلاقی محسوب می شوند؛ دیگر نمی توان منابع طبیعی را بی توجه و بی دلیل برای این موضوعات مصرف کرد که این الگو خود نتیجه اشتباهات و اسراف ها و آسیب های وارد شده در گذشته است. طراحان داخلی در کنار طراحان شهری، معلمان و دولت ها به عنوان شکل دهندگان محیط مصنوع و مجریان تغییرات اجتماعی، مسئولیت های جدیدی در برابر خود قرار داده اند.
همه این تغییرات سبب شکل گیری فصل جدیدی شدند؛ این فصل، روایتی مجزاست که به پیشرفت های مؤثر بر تغییر شکل فضای داخلی ساختمان ها در دهه های ابتدایی قرن ۲۱ م. می پردازد. این تحولات هرچند گرایش غالب نیستند، از جهات قابل درکی متبلور شده اند؛ در واقع، خصلت طراحی در دنیای امروز، مفهوم «یک اصل همیشه درست» را به عنوان اصلی زیبایی شناسانه رد می کند و آن را مربوط به گذشته می داند. بر عهده گذر دهه ها و قرن های آتی ست که ابداعات این دوره، گذرا یا بی حد و مرز یا هر طور دیگری باشند. برخی از نمونه های سرکش و بدیع این دوره، فقط به صورت تاریخ روایت خواهند شد؛ اما بهترین آنها که امیدوارم بسیاری از پروژه های این کتاب را شامل شود، ساختمان های شاخص آینده خواهند بود. طراحی فضای داخلی آینده، تغییراتی اساسی پیش روی خود دارند که به صورت غیرقابل انکار و بسیار زیادی امیدوارکننده به نظر می رسند. امیدوارم که در انتقال مفاهیم از دوره و نویسنده ای به دوره و نویسنده ای دیگر، مؤثر بوده باشم.
(جـودث گـورا | دسامبر ۲۰۱۲ م)

♦ پیشگفتار ناشر:

در ضرورت کاوش تاریخی سخن بسیار گفته شده، اما آنچه لازم است موضوع توجه دوباره قرار گیرد اینست؛ زمانی که صحبت از بررسی تاریخی و یا مطالعه سیر تحولات در یکی از شاخه های و معارف بشری می کنیم، بدانیم با چه نوع آگاهی مواجهیم و این آگاهی چرا و چگونه می تواند در بهبود مهارت هایمان به عنوان متخصصین آن رشته کمک کند. مطالعه سیر تحولات تاریخی از پایه ای ترین مطالعات هر رشته ای است؛ از دیدگاه آکادمیک آن را در زمره دروس پایه تخصصی قرار می دهند. مطالعه تاریخ بخشی از روند متخصص شدن است. این موضوع نه تنها در آن بخش از دانش که به طور مستقیم به تحولات جوامع بشری پیوند خورده اند، اجتناب ناپذیر است بلکه در علوم محض که به حوزه اندیشه و منطق نیز تعلق دارند، انکارناپذیر می نماید. در رشته های مختلف زمانی که ما از تاریخ صحبت می کنیم، به طور خاص زمانی را می توانیم شناسایی کنیم که آن رشته به خصوص هویت مستقل خود را یافته و با توسعه آگاهی ها و معرفت ها از دیگر رشته ها منشعب شده و به صورت یک دانش جدید درآمده است. اما این نقطه شروع ما در مطالعه تاریخ آن رشته نیست؛ بلکه به طور قطع ریشه های آن را در اعماق تاریخ جستجو می کنیم و حتی گاهی به نخستین دوران شکل گیری تمدن باز می گردیم. این موضوع البته موجب می شود بررسی های تاریخی در زمان های پیش از شکل گیری هویت مستقل علوم و رشته ها، اشتراکات زیاد و گاهی تطابق کامل با دیگر رشته ها داشته باشد و هرچه روند تخصصی شدن طی زمان شدت می گیرد، روایت های تاریخی نیز زبان تخصصی تر خود را می یابند و به وضوح ادبیات خود را از تاریخ سایر رشته ها مجزا می نمایند.

کتابی که پیش رو دارید، ما را به اعماق تاریخ زندگی بشر می برد و نقطه آغاز بررسی خود را، پس از ابتدایی ترین تجربه های بشر از «فضای درون» و شکل گیری این مفهوم در برابر «فضای بیرون» با پناه گرفتن در غارها، تلاش های نخستین او برای عینی سازی مفهوم «درون» در مقابل «بیرون» قرار می دهد؛ زمانی که انسان «مداخله در محیط» را به منظور ایجاد «فضای داخلی» می آموزد و به کار می گیرد. از این نقطه به بعد نزدیک ترین فضای دربرگیرنده انسان فضاهای داخلی است و زندگی بشر از غار تا فضاپیما، از دل زمین تا اوج آسمان، همگی در فضای داخلی شکل گرفته است. انسان ها به تدریج خود را لایه لایه در کالبدهای گوناگون (فضای اتاق، خانه، محله، شهر و…) قرار می دهند و مفاهیم درون و بیرون در اندیشه بشری گسترش می یابد؛ طی این روند، هرچه بیشتر فضاهای درونی را با خواسته هایش، چه فیزیکی و چه روانی نسبت به «فضاهای بیرونی» سازگارتر کرده و باز خود تحت تأثر این فضاهای خودساخته قرار گرفته است.

اکنون که در مراحل ابتدایی تحولی بزرگ در زندگی بشر هستیم، تحولی که به یقین تأثیرات بنیادی در تمام شئون زندگی انسان می گذارد و اگر از دو تحول پیشین (کشاورزی و یکجانشینی، و انقلاب صنعتی) تأثیرگذارتر نباشد، کم اثرتر نیست، لازم است برای درک منطقی فضاهایی که در آن زندگی می کنیم و یا می خواهیم برای آیندگان بسازیم، تاریخ را از خلال تجربه های نهفته در سبک ها و اشخاص و همکاری ها و همزمانی ها مطالعه کنیم و کتاب A History of Interior Design اثر ارزشمند جان پایل که ترجمه آن را در دست دارید، یکی از بهترین منابع محدود در این موضوع است. این کتاب با بیان روایی بی نظیر (برخلاف اغلب کتاب های مشابه که دارای انبوه اطلاعات نکته ای و محدود به تمایزات فرمی اند) سیر تدریجی و منطقی تحولات را به همراه تصاویر و ترسیمات متعدد به کمال بررسی می کند و جزئیات دوره های تاریخی را در چندین سطح و در ارتباط با هم مرور می نماید؛ خصوصیات محیطی و اجتماعی بستر، افراد مؤثر، ارتباط با معماری و فن ساختمان، فضاهای داخلی (موضوع اصلی کتاب)، اجزاء و عناصر داخلی رایج و… در این کتاب، تصویر کاملی از هر دوره تاریخی پیش روی مخاطب قرار می دهد. …

با توجه به حجم کتاب، این ترجمه به صورت دوجلدی منتشر شده است. مبنای تفکیک مطالب کتاب مقطع تاریخی انقلاب صنعتی در نظر گرفته شده است. از این رو از ابتدا تا پایان فصل دهم کتاب در جلد اول و فصل های دوازدهم تا بیست و دوم شامل انقلاب صنعتی تا دوران حاضر در جلد دوم قرار داده شده است. همچنین واژه نامه، نمایه و کتابشناسی نیز در پایان، و انتهای جلد دوم کتاب آمده است. هدف از تفکیک کتاب به دو جلد، در کنار برخی تصمیمات در خصوص مشخصات فیزیکی دیگر، تسهیل هرچه بیشتر دسترسی و استفاده دانشجویان به عنوان بخش عمده مخاطبین این کتاب، بوده است. در عین حال در هر نوبت از انتشار کتاب، تعداد محدودی نیز به صورت یک جلدی و با مشخصات فیزیکی (نوع کاغذ و صحافی و…) متفاوت عرضه می گردد.
(مهدی آتشی | مهـرماه ۱۳۹۷)

نویسندگان: جان پایل، جودث گورا
مترجمان: محمدرضا نامداری (عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ)، لیدا حسین زاده
باهمکاری: الهه نشاطی
ناشر: کتابکده کسری

منبع: معمارنیوز